|
|
|
daad, daod |
|
Get oppen daod doon. |
|
|
|
|
|
|
daarentegen, dao-en-tieënge |
|
Kal dao nog neet uuever, dao-en-tieënge kónne wae allang doead zeen. |
|
|
|
|
|
daarlangs, daolangs, zoea-aaf, zoearaaf |
|
Wie geis se, zoea-aaf of zoea-aaf? |
Rie mer zoearaaf de berg aaf. |
|
|
|
daarmee, daomèt |
|
Daomèt waas de kous aaf. |
|
|
|
|
|
|
|
|
daarop, dao-op |
|
Dao-opvolgendj. |
|
|
|
|
|
daarvoor, daovuuer |
|
"Woeavuuer?" "Neet hievuuer, mer daovuuer." |
|
|
|
|
daasvlieg, seldaes (seldaeze, seldaeske) |
|
Es se door ein seldaes gestoeake weurs, veuls se det nog daag. |
|
|
|
|
dadelijk, dalik, drek, seffes, semaris |
|
Ich kóm drek! |
Ich doon det seffes waal. |
Sjeet ins op, semaris is ’t aovendj. |
|
|
dag (1), daag (daag, daegske) |
dag van de week |
D’n daag kumtj inne locht. |
Ein koe sjietj mieë in einen daag es ein mös in ei gans jaor. |
't Is aldaag get anges. |
|
|
dag (2), daag |
groet |
Gojendaag same! |
|
|
|
|
|
dagelijks, aldaag, aldaags, daags |
|
Aldaag geit ze bie häör moder langs. |
|
|
|
|
daglicht, daagleecht |
|
Waat dae oetspoeaktj kan 't daagleecht neet verdrage. |
|
|
|
|
dak, daak (daker, daekske) |
|
Op 't sjeurke likt ei pannedaekske. |
Eine daakdèkker. |
|
|
|
dakgoot, daakguuet, kaanjel (kaanjele, kaenjelke) |
|
|
|
|
|
|
|
|
dan, den |
|
Bel mich mer, den kóm ich. |
|
|
|
|
danken, danke (danktj, dankdje, gedanktj) |
|
Mèt danke höb ich de zölder vol ligke. |
Mèt danke voors se de hoonder kepot. |
Is det neet dankeswaerd? |
|
|
dans, dans (danse, denske) |
|
|
|
|
|
|
darm, derm (derm, dermke) |
|
Baeter get inne derm es ómmen erm. |
Det is eine langen derm! |
|
|
|
das, sjerp (sjerpe, sjerpke) |
|
Doot dich ei sjerp óm! |
|
|
|
|
dat (1), det |
aanwijzend voornaamwoord |
Det hoes, det kindj. |
Det is 't dien, det is 't eur. |
|
|
|
dat (2), waat |
betrekkelijk voornaamwoord |
Det maedje waat dao luiptj. |
|
|
|
|
dat (3), des, det |
voegwoord |
Ich dink des se geliek höbs. |
Ich dink det hae geliek haet. |
|
|
|
decolleté, wames |
|
Det kóns se zoea in zie wames kieke. |
|
|
|
|
deeg, deig |
|
Die vrouw geit mèt d'n deig nao de bekker. |
|
|
|
|
deel, deil (deile, deilke) |
|
Hae kriegtj zien deil nog waal. |
Deils. |
|
|
|
deftig, staats |
|
Ein staatse vrouw. |
|
|
|
|
deken (1), dieëke (dieëkes, dieëkske) |
dekkleed |
Die twieë slaope ónger ein dieëke. |
|
|
|
|
deken (2), daeke (daekes) |
pastoor-deken |
D’n daeke bracht ’m d’n Oealie. |
|
|
|
|
dekken, dèkke (dèktj, dèkdje, gedèktj) |
|
De vèrf dèktj good. |
Kóns se mich de taofel dèkke? |
|
|
|
deksel, dèksel (dèksels, dèkselke) |
|
D’n dèksel op ’t kèlle. |
|
|
|
|
dekselen, dèksele (dèkseltj, dèkseldje, gedèkseldj), snutte (snutj, snudje, gesnutj) |
|
Ich zal 'm ins dèksele. |
Dae moelemaeker höbs se good gesnutj! |
|
|
|
delen, deile (deiltj, deildje, gedeildj) |
|
"Det is eine goje mins." "Höbs se den waal ins mèt ’m gedeildj?" |
|
|
|
|
dementeren, verkinse (verkinstj, verkinsdje, verkinstj) |
|
Dae is ram aan ’t verkinse. |
|
|
|
|
denken, dinke (dinktj, dacht, dachte, gedacht) |
|
Ieës dinke, den doon. |
Dinkelik. |
|
|
|
derde, derdj, derdje |
|
Hae is 't derdj. |
Vuuer d’n derdje kieër. |
|
|
|
dertien, dertieën |
|
Dertieën is 't óngelöksgetal. |
Vriedig d'n dertieëndje. |
|
|
|
|
deugen, douge (dougtj, dougdje/dóg, dougdje/dógte, gedougdj) |
|
Dao dóg niks van. |
Dae haet nog noeats gedougdj. |
|
|
|
deugniet, batraaf (batrave, batraefke), däögeneet (däögenete, däögeneetje), nondedju, ónnöt (ónnötte, ónnötje), prengel (prengele, prengelke), strabant, ströb (ströbbe, ströbke) |
|
Det kindj is ei richtig ónnötje. |
Prengel des se bès! |
|
|
|
deuk, bluts (blutse, blutske), dumpel (dumpels, dumpelke) |
|
Dao zitj einen dumpel innen auto. |
|
|
|
|
deur, duuer (duuere, duuerke) |
|
Ederein kieërtj mer vuuer zien eige duuer. |
Det duit de duuer toe. |
|
|
|
deze, dees, deze |
|
Dees vrouw, deze mins. |
Dees dinger. |
Deesdaags. |
|
|
dialect, plat |
|
Kal mer plat! |
|
|
|
|
diarree, diarree, rits, sjiet, sjieterie |
|
Ane rits zeen. |
Gaw is vanne sjiet gestorve, mer langsaam laeftj nog. |
Ane sjieterie zeen. |
|
|
dicht, toe |
|
Mèt toe bujele betale. |
|
|
|
|
dichtbij, dónbie, dunbie, kortbie |
|
Dónbie 't vaore weie de kuuj neet gaer. |
Dunbie de kirk woeane. |
Zie woeane kortbie de sjoeal. |
|
|
dichtdoen, toedoon |
|
Hae haet de vinsters toegedaon. |
|
|
|
|
dichterbij, dónderbie, korterbie |
|
Zèt dich ei bietje dónderbie. |
Kóm ins get korterbie, den huuer ich dich baeter. |
|
|
|
dichtgooien, toeklatse, toesmiete |
|
De duuer toeklatse. |
|
|
|
|
dichtspijkeren, toenieëgele |
|
|
|
|
|
|
die, dae, die |
|
Dae kaerel, die vrouw. |
Waat wils se, dae of dae? |
|
|
|
dief, deef (deve, deefke) |
|
|
|
|
|
|
dienen, dene (deentj, deendje, gedeendj) |
|
Woea deentj det vuuer? |
De mès dene. |
|
|
|
dienst, deenst |
|
Dao bewies se mich geinen deenst mèt. |
Vreuger móste alle jónges in deenst. |
Ei deensmaedje. |
|
|
diep, deep (deper, deepste) |
|
De depe straot in Thoear. |
|
|
|
|
diepvries, vrezer (vrezers, vrezerke) |
|
|
|
|
|
|
dier, deer (dere, deerke) |
|
Waat ei lekker deer, dao wól ich waal ins mèt oetgaon. |
|
|
|
|
dieven, deve (deeftj, deefdje, gedeefdj) |
|
De tomateplantje deve. |
|
|
|
|
|
dijk, diek (dieke, diekske) |
|
|
|
|
|
|
|
dikte, dikdje (dikdjes) |
|
Die plenk zeen in versjillendje dikdjes te kriege. |
|
|
|
|
dikwijls, dèk (dèkker, dèkst), dèks (dèkser, dèkst) |
|
Det höbs se dèkker gedaon. |
Det kumtj dèks vuuer. |
|
|
|
ding, dink (dinger, dingske) |
|
Det is ein erm dink noe zie moder doead is. |
|
|
|
|
dinsdag, dinsdig |
|
Dinsdigaovendj. |
|
|
|
|
dinsdags, stinsdigs |
|
Stinsdigs geit ze altied kiene. |
|
|
|
|
direct, drek, oppen daod |
|
Ich kóm drek. |
Wie zie mich det vroog, deej ich det oppen daod. |
|
|
|
divan, koutsj |
|
Zich tösse de middig ein eurke oppe koutsj lègke. |
|
|
|
|
dochter, dochter (dochters, döchterke) |
|
Zie höbbe ei döchterke gekrege. |
|
|
|
|
dode, doeaje (doeaje) |
|
Dao zitj niks in, det is eine doeaje. |
't Haet geloedj vuuer einen doeaje. |
|
|
|
doek, dook (deuk, deukske) |
|
Wie wils se ’t höbbe: geziedj of door ei deukske? |
't Dook vèltj. |
Oppe deuk zitte. |
|
|
doen (1), doon (ich doon, doe duis, hae duit, wae doon, ich deej, doe deets, hae deej, gedaon, doot, dootj) |
handelen |
Es se det toch duis, kriegs se mèt mich te doon. |
Dootj ’m onnog eine. |
Gezóndjheid, det 't dich good duit! |
|
|
doen (2), doon |
|
Van gojen doon zeen. |
In einen doon. |
Zie zeen van mienen doon. |
|
|
|
dol, dul (duller, dulst) |
|
De sjroef is dulgedrejdj. |
Bès se door eine dullen hóndj gebete? |
Zoea dul wie ei kuke. |
|
|
|
domheid, ónverstandj |
|
Waat ein ónverstandj! |
|
|
|
|
|
donderdags, dónderdigs, stónderdigs |
|
Stónderdigs is altied mert. |
|
|
|
|
donderen, dóndere (dóndertj, dónderdje, gedónderdj) |
|
't Dóndertj al de gansen aovendj. |
|
|
|
|
donker, dónkel (dónkelder, dónkelst), dónker |
|
Waat kiektj dae mins toch dónkel. |
't Waas zoea laat, ich mós allein door 't dónker heives. |
|
|
|
donzen, vaere |
|
Ei vaere dèkbèd. |
|
|
|
|
dood, doead |
|
Ze höbbe ’m vannen doead trök gehoealdj. |
Emes blie make mèt ein doeaj mös. |
Doeaj vingers höbbe. |
|
|
doodgaan, doeadgaon |
|
Hae kan baeter doeadgaon achter ein greun hèk es achter einen dorre stroek. |
|
|
|
|
doodmoe, doeadmeug, käökmeug, kótsmeug, poem |
|
Doeadmeug zeen. |
't Gezanik kótsmeug zeen. |
Ich bèn poem. |
|
|
doodsbed, sjouf |
|
Op sjouf ligke. |
|
|
|
|
doodzonde, doeadzunj |
|
Det is ein doeadzunj waerd. |
|
|
|
|
doodzwijgen, doeadzwiege |
|
Vuuer de gooj vreej waere hieël get zakes doeadgezwege. |
|
|
|
|
doof, douf (douver, doufst) |
|
Det is ein douf noot. |
Ich höb ein douf handj van 't sjrieve. |
|
|
|
dooien, doeaje (doeatj, doeadje, gedoeadj) |
|
't Waer geit aaf, 't geit doeaje. |
|
|
|
|
dooier, doeajer (doeajers/däör, duuejerke) |
|
Sjerrelhoonder lègke eier mèt eine gaeleren doeajer. |
|
|
|
|
doop, duip, duipsel |
|
Duipfieëst. |
|
|
|
|
doordeweeks, swerkeldaags, swerkeldes, swerkeldigs, swerkeliks |
|
Doot dich de swerkelikse kleier aan. |
Swerkeldigs is mieër bedrievigheid den sóndigs. |
|
|
|
doordraaien, doordrejje |
|
Alles waat zien aojers gespaardj haje, haet hae t'r doorgedrejdj. |
Hae is gans doorgedrejdj. |
|
|
|
doorheen, doorhaer |
|
Zie haet t’r zich good doorhaer geslage. |
Ich weit neet wie ich door die struuk haer mót kómme. |
|
|
|
doorlaten, doorlaote |
|
Doe stuis mich inne waeg, laot mich ins effe door. |
Es se neet loesters, laot ich dich ins door! |
|
|
|
doorlopend, doorloupendj |
|
Hae liktj mich doorloupendj te koejenere. |
|
|
|
|
doormidden, middedoor |
|
De plank inne middedoor zaege. |
|
|
|
|
doorn, doeare (däör, däörke) |
|
Det is einen doeare in zien oug. |
De däör staeken 'm. |
Es se in Thoear op ein däörehèk houws, kumtj t’r nog meziek oet. |
|
|
doorschieten, doorsjete |
|
De spruutjes zeen doorgesjoeate. |
|
|
|
|
doorstaan, doorstaon |
|
Hieël get doorstange höbbe. |
|
|
|
|
doos, doeas (doeaze, duueske) |
|
Die aoj doeas. |
Bewaar det kleinoead mer in ei duueske. |
|
|
|
dop, dop (döp, döpke) |
|
Kiek oet dien döp. |
Öpke, döpke, boeanesöpke, öpke, döpke, knol. |
|
|
|
dopen, duipe (duiptj, duipdje, geduiptj) |
|
|
|
|
|
|
dorp, dörp (dörper, dörpke) |
|
Rieje wae uuever de dörper of uuever de Napoleonswaeg? |
|
|
|
|
dorpskern, törp |
|
't Stiktj vanne toeriste in ’t törp. |
|
|
|
|
dorsen, dese (deestj, deesdje, gedeestj), dorse (dorstj, dorsdje, gedorstj), dosse (dostj, dosdje, gedosse) |
|
Die höbbe de gansen daag oppen dèn gedostj. |
Eine dorsvlieëgel. |
|
|
|
dorsmachine, deeskas, dorsmesjien, doskas |
|
|
|
|
|
|
dorst, doos, doost |
|
Hieël ergen doost höbbe. |
|
|
|
|
dorstig, deustig, doostig |
|
't Is deustig waer. |
|
|
|
|
|
douanebeambte, kemies (kemieze) |
|
|
|
|
|
|
dove, douve (douve) |
|
Hae kan nog good, mer hae is zoea douf wie ein noot. |
|
|
|
|
doven, douve (douftj, doufdje, gedoufdj) |
|
De köster douftj de kaese. |
|
|
|
|
draad, draod (dräöj, dräödje), vaam (vaem, vaemke) |
|
Det haet hieël get draod gekostj. |
Kóm dao mer ins mèt vuuer d’n draod. |
Det hingtj aan ei zieje dräödje. |
|
|
|
draai, drej (drejje, drejke), tirvel (tirvels, tirvelke) |
|
Ich weit neet wie ze d’n drej kriege. |
Dao maakdje ich einen tirvel, wie ich mètte fiets veel. |
|
|
|
draaien, drejje (drejtj, drejdje, gedrejdj), tirvele (tirveltj, tirveldje, getirveldj), wirvele |
|
Zich drejje wie eine pómpernel. |
De kinjer houwdje häöre pómpernel det t 'r tirveldje. |
|
|
|
draaikont, drejkóntj, drejvot |
|
|
|
|
|
|
draaimolen, kerresel |
|
Pak 'm nog ins efkes inne henj, de zwingel vanne kèttingkerresel. |
|
|
|
|
dragen, drage (ich draag, doe dreugs, hae dreugtj, droog, droge, gedrage) |
|
Zoealang es einen ieëzel de zek dreugtj, haet de mölder ’m leef. |
|
|
|
|
drager, drieëger (drieëgers) |
|
Eine fietsedrieëger. |
|
|
|
|
drank, drank (dranke, drenkske), zuuep |
|
Ein hoostdrenkske. |
Ane zuuep zeen. |
|
|
|
drempel, dörpel (dörpels, dörpelke) |
|
Hae stroekeldje uuever d'n dörpel. |
|
|
|
|
Driekoningen, Driekuueninge |
|
Daag linge mèt Driekuueninge einen hanesjrej, mèt Sint Pieëter twieë en mèt Leechtemès tèlle wae neet mieë. |
|
|
|
|
driekoningenbrood, driekuueningekook |
|
Dae de boean haet inne driekuueningekook, maag op daen daag zien lekkerste aete keze. |
|
|
|
|
drijfnat, driefnaat, mèsnaat, zeiknaat |
|
Ich waas mèsnaat toen ich vanne fiets aafstapdje. |
Door de stortbuuj waas ich zeiknaat gewoeare. |
|
|
|
drijven, drieve (drieftj, dreef, gedreve) |
|
Op hoonderesop mótte ei paar vètouge drieve. |
Ein zaak drieve. |
|
|
|
drinken, drinke (drinktj, drónk, gedrónke) |
|
Ich drónk mich nog ein tas koffie. |
|
|
|
|
droevig, dreuvig (dreuviger, dreuvigst) |
|
Det is eine dreuvige. |
|
|
|
|
drogen, druuege (druuegtj, druuegdje, gedruuegdj) |
|
Vreuger lag m’n de was oppe bleik te druuege. |
|
|
|
|
dromen, droume (droumtj, droumdje, gedroumdj), druime |
|
Hae stuit weer te droume. |
|
|
|
|
|
dronkemanschap, zaatlapperie |
|
|
|
|
|
|
dronkemanspraat, zatemanskal |
|
|
|
|
|
|
dronken, bezoeape, kachel, zaat (zater, zaatst) |
|
Hae is good kachel. |
Zate luuj en klein kinjer zègke altied de waorheid. |
|
|
|
droog, druueg (druueger, druuegst) |
|
Det is zoea druueg wie paeperkook. |
Ein druueg laever höbbe. |
|
|
|
drooghouden, druueghaoje |
|
Ich kós 't neet druueghaoje vanne lach. |
|
|
|
|
droogworst, druuegwoost |
|
Det is mich ein druuegwoost. |
|
|
|
|
droom, droum (droume, druimke) |
|
|
|
|
|
|
drop, drop, klits |
|
Klitske trèkke toet ’t sjuumtj. |
Klitsketjes. |
|
|
|
druif, droef (droeve, druufke) |
|
Eine droevestroek. |
|
|
|
|
druipnat, ziepnaat |
|
Miene jas is ziepnaat vanne raengel. |
|
|
|
|
druk, drök (drökker, drökst) |
|
't Is drök oppe waeg. |
De wirkendje minse höbbe ei drök laeve. |
|
|
|
drukken, drökke (dröktj, drökdje, gedröktj) |
|
Ei beukske drökke. |
|
|
|
|
drukkerij, drökkerie (drökkerieje, drökkerieke) |
|
|
|
|
|
|
drukknoop, knipper (knippers, knipperke) |
|
|
|
|
|
|
drukte, bómbarie, drökdje, fantóntje, meriel, ómstandj, toemel, tórbel |
|
Fantóntje veil höbbe. |
Maak neet zoea’n meriel! |
Maak dao geinen ómstandj uuever. |
|
|
druktemaker, fantóntjemaeker |
|
|
|
|
|
|
druppelen, dröppele (dröppeltj, dröppeldje, gedröppeldj) |
|
Doe mós drie kieër per daag de ouge dröppele. |
|
|
|
|
dubbel, dobbel, döbbel |
|
Döbbel genejdj hèltj langer. |
Det waas döbbel van 'm: hae haaj 't dao waal ins uuever kónne höbbe. |
Mèt dobbel kriet sjrieve. |
|
|
dubbeltje, döbbeltje (döbbeltjes) |
|
Det intresseert mich vuuer gei döbbeltje. |
Zie mótte eder döbbeltje ómdrejje. |
|
|
|
duidelijk, dudelik (dudeliker, dudelikst) |
|
|
|
|
|
|
duif, doef (doeve, duufke) |
|
Väöl doeve op zien daak höbbe. |
Emes ónger zien doeve sjete. |
Doe, gries doef! |
|
|
duikelen, dukele (dukeltj, dukeldje, gedukeldj) |
|
Köpke dukele. |
|
|
|
|
duiken, duke (duuktj, duukdje/doeak, geduuktj/gedoeake) |
|
Hae duukdje vanne springplank aaf. |
De jónges duukdje ómmebuuert 't water in. |
|
|
|
duim (1), doem (doeme/duum, duumke) |
lichaamsdeel |
Zich vinger en doem aaflekke. |
Hae haet 't ónger d'n doem verkocht. |
Maete mèt eine doemstek. |
|
|
duim (2), doem |
Engelse inchmaat |
't Is mer einen doem lank. |
|
|
|
|
duim (3), doem |
doorsnee van een pijp |
Ein doemse piep. |
|
|
|
|
duimen, doeme (doemtj, doemdje, gedoemdj), loetsje (loetstj, loetsdje, geloetstj) |
|
Waat zeen ich, loetstj det wècht nog altied? |
|
|
|
|
duister, duuster |
|
't Is zakkeduuster. |
|
|
|
|
duisternis, duuster, duustere |
|
Doe mós vuuer 't duuster bènne zeen. |
In d'n duustere kwaam ich 'm tieënge. |
|
|
|
Duitse, Pruzin |
|
Hae is getrouwdj mèt ein echte Pruzin. |
|
|
|
|
Duitser, Pruus |
|
De bèste Pruus haet nog ei paerd gestoeale. |
|
|
|
|
|
duivel, duvel (duvele/duvels, duvelke) |
|
Gei kirkske zoea klein of t’r duvel boewtj t’r ei kepelke naeve. |
Waat nutj ’t mich es d’n duvel ’m kriegtj en ich mót de vracht betale. |
Woea geldj is, dao is d'n duvel; woea gein is, dao is d'r döbbel. |
|
|
duiventil, doevespieker, slaag |
|
De doeve zitte oppe doevespieker. |
De doef veel oppe slaag. |
|
|
|
duivin, zie (zieje, zieke) |
|
't Zieke is nog neet trök. |
Ein zie en einen hoeare. |
|
|
|
duizelen, dazele (dazeltj, dazeldje, gedazeldj), duzele |
|
Ich höb zoeaväöl gehuuerdj en gezeen, det ’t mich duzeltj. |
|
|
|
|
duizelig, dul, duzelechtig, duzelig |
|
Het kindj waas dul vanne kerresel. |
Zoea dul wie ei kuke. |
Ich bèn duzelechtig. |
|
|
duizend, doezendj |
|
Doezendj-en-ein dinger. |
Ei doezendjste gelök höbbe. |
|
|
|
duizendpoot, doezendjpoeat |
|
|
|
|
|
|
duizendschoon, junkerke (junkerkes) |
|
|
|
|
|
|
dulden, dulje (dultj, duldje, geduldj) |
|
|
|
|
|
|
dunken, tunke (tunktj, tóch, getóchtj/getunktj) |
|
Mich tunktj! |
Det tóch mich. |
Waat tunktj uch hievan? |
|
|
duren, dore (doortj, doordje, gedoordj) |
|
Det zal mienen tied waal dore. |
|
|
|
|
durven, dörve (ich dörf, doe dörfs, hae dörftj, dós/dörfdje, gedóstj/gedörfdj), durve |
|
Dörfs se neet? |
Dózjes se neet? |
Det durftj alles! |
|
|
duur (1), deur (deurder, deurst) |
|
Hae is dao väöl te deur mèt oet. |
Dao zuus se de deurdje neet vanaaf. |
|
|
|
duur (2), door |
tijdsduur |
Oppen door höb ich mótte biegaeve. |
|
|
|
|
duw, duuj (duujke) |
|
Emes ei duujke gaeve. |
|
|
|
|
duwen, duje (duutj, duudje, geduudj) |
|
Duuj mich ins, ich kan neet good mieë verder. |
Waat duutj dich? |
|
|
|
dwars, dwaes, ströp-in, waes (waeser, waest) |
|
Hae geit altied ströp-in. |
Zoea waes wie struue. |
|
|
|
|
dwarsligger, ströp-in, waeserik (waeserike, waeserikske), waesnak |
|
Det zeen twieë waeserike bie-ein. |
|
|
|
|
dweil, dweiel (dweiels, dweielke) |
|
Ich veul mich zoea slap wie einen dweiel. |
|
|
|
|